Fiziologiya va bioximiya kafedrasi 1920 yilda professor E.F.Poyarkov tomonidan tashkil qilingan bo‘lib, 1929 yilgacha uni o‘zi boshqargan (Izrael A.I., 1945). Dastlabki 5 yilda kafedrada fizika-matematika va qishloq xo‘jalik fakultetlari talabalari uchun umumiy fiziologiya kursidan o‘quv mashg‘ulotlari o‘tkazilgan. Meditsina fakultetida alohida fiziologiya kafedrasi tashkil etilgan.
Bu davrda kafedrada umurtqasiz hayvonlarning ovqat hazm qilish fiziologiyasini, shuningdek, ipak qurti immuniteti fiziologiyasi va bioximiyasini nazariy o‘rganish bo‘yicha juda ko‘p material to‘plangan. A.I.Izrael rahbarligida O‘rta Osiyoning turli hududlariga 15 marta dalalariga chiqilgan. Ushbu ishlar natijasida kafedrada maxsus mehnat fiziologiyasi laboratoriyasi tashkil etildi. Bundan maqsad organizmning ish jarayonidagi jismoniy mashqlar, issiq va tog‘ iqlimi sharoitida chiniqish jarayonidagi fiziologiyasi va bioximiyasi xususiyatlarini o‘rganishdan iborat edi.
1926 yildan boshlab sportchilar yurak-qon tomir sistemasini baholash uchun laboratoriya ortostatik sinov amaliyoti yotgan holatdagi va yotgan holatdan tik turishga o‘tgandagi pulsi va arterial kon bosimini aniqlash ishlari amalga oshirila boshladi. 1926 yildan boshlab kafedrada yuqori malakali fiziolog mutaxassislar tayyorlash uchun zamonaviy laboratoriya tashkil etildi va unga rahbarlik qilish uchun A.I.Venchikov taklif qilindi.
1940 yilgacha hayvonlar fiziologiyasi va biokimyosi kafedrasida 42 ta fiziolog mutaxassis yetishib chiqib, o‘z sohasi bo‘yicha faoliyat yurita boshladi. 1940 yilga kelib, kafedra tarkibi quyidagi xodimlardan iborat bo‘ldi: Kafedra mudiri va ekologik laboratoriya boshlig‘i A.I.Izrael. U odam va hayvonlar fiziologiyasi umumiy kursidan, fiziologiya tarixidan, issiq iqlim fiziologiyasi va biokimyosi kursdalaridan ma’ruza o‘qir hamda har yili aspirantlar bilan maxsus praktikum olib borardi.
Dotsent A.S.Shatalina gematologiya va endokrinologiya laboratoriyasini boshqarar, gematologiya, eksperimental endokrinologiya maxsus kursidan ma’ruza o‘qir edi. 1935 yildan boshlab har yili aspirantlar bilan ovqat hazm qilish va ko‘payish fiziologiyasining maxsus boblari bo‘yicha mashg‘ulotlar olib borgan. Assistent F.P.Yakovleva umumiy praktikum va katta praktikumning bir qismi bo‘yicha mashg‘ulort olib borardi. Assitent K.L.Romanova kafedraning biokimyo laboratoriyasini boshqarar va biokimyo praktikumlarini o‘tkazardi.
1962 yildan kafedrani Antonina Stepanova Shatalina boshqardi. O‘sha yillarda uning rahbarligida issiq iqlim sharoitida oshqozon osti bezining normal va patologik fiziologiyasini o‘rganish bo‘yicha ilmiy ishlar olib borildi. 1976 yildan boshlab kafedraga A.K.Hamroqulov boshchilik qila boshladi va uning rahbarligida tadqiqot ishlari davom ettirildi.
B.Z.Zaripov 1970 yilda Nizoimiy nomidagi TDPI ni tamomlagandan keyin O‘zFA Fiziologiya institutida ish boshlagan. Uning ilmiy ishi ovqat hazm qilish va so‘rilish gormonlar tomonidan boshqarilishi muammolari bilan bog‘liq edi. 1975 yilda “Ingichka ichakning gidrolitik va transport funksiyasi boshqarilishida buyrak usti bezlari ishtirok etishi” mavzusidagi nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi. Keyin esa sobiq SSSR FA ning I.P.Pavlov nomidagi Fiziologiya institutida akademik A.M.Ugolev rahbarligida “Ingichka ichakda ovqat hazm qilish va transport jarayonlarining substrat va parasubstrat boshqarilishi” mavzusidagi doktorlik dissertatsiyasi ustida ishlay boshladi va uni 1985 yilda muvaffaqiyatli himoya qildi. Akademik A.M.Ugolev butun dunyoga taniqli olim edi. Akademik A.M. Ugolev bilan birgalikda ular surunkali tajribalar sharoitida kalamushlar va ba’zi boshqa hayvonlarning ingichka ichagida membrana hazmi va so‘rilishini o‘rganishning yangi metodini yaratishdi. Ularning bu ishi kashfiyot sifatida qabul qilinib, bu innovatsion metod hozirda dunyoning 32 ta rivojlangan davlatlarida muvaffaqiyatli qo‘llanilmoqda. Akademik B. Zaripov Biologiya fakulteti dekani, ToshDU va ToshDAU birinchi prorektori, O‘zbekiston Respublikasi davlat maslahatchisining birinchi o‘rinbosari, Oliy ta’lim vazirining birinchi o‘rinbosari lavozimlarida faoliyat yuritgan. Akademik B. Zaripov 2004 yilda fiziologiya fani rivojlanishiga qo‘shgan ulkan hissasi uchun Markaziy Osiyo davlatlari ichida birinchi bo‘lib I.P. Pavlov nomida oltin medalga sazovor bo‘ldi. U Xalqaro Fiziologlar jamiyati (Stokgolm) akademigi, Nyu-York fanlari akademiyasi (AQSh) akademigi, Rim Universiteti faxriy professori (Italiya), Janubiy Rossiya universiteti faxriy professori (Rossiya) va Qishloq xo‘jaligi akademiyasi a’zosi (O‘zbekiston). Uning 100 dan ortiq nashr ishlari e’lon qilingan, ulardan bittasi monografiya va bittasi mualliflik guvohnomasidir.
Odam va hayvonlar fiziologiyasi
Kafedra mudiri
ALLAMURATOV MIRTAZA XXX
Kafedra mudiri
Ilmiy darajasi:
Fan nomzodi, PhD
Ilmiy unvoni:
Datesent
Kafedra tarixi
Kafedra tarkibi
Ilmiy faoliyat
- Organizmdagi turli fiziologik-biokimyoviy jarayonlarga yuqori haroratni va toksik moddalarning ta’sir mexanizmini o‘rganish va ularni qayta tiklash yo‘llarini izlash.
- Turli biologik faol birikmalar va flavonoidlarni organizmdagi modda va energiya almashinuviga ta’sir mexanizmini o‘rganish.
- Og‘ir metallar tuzlarning usayotgan organizmning moddalar assimilyatsiyasiga ta’siri.
- Ovqatlanish va hazm jarayonlarining solishtirma fiziologiyasi va ekologiyasi.
Xalqaro hamkorlik
Uzbek Content